Artykuł opisuje procesy adaptacji noworodka do życia poza łonem matki oraz przedstawia podstawowe zabiegi jakim zostaje poddany bezpośrednio po urodzeniu.
Następną czynnością której dokonuje się po porodzie jest przecięcie pępowiny w wyznaczonym miejscu przez uprzednio założone zaciski. Ta powszechnie znana czynność coraz powszechniej nazywana jest „symbolem narodzin”. W dzisiejszych czasach kiedy coraz częściej maja miejsce porody rodzinne tą zaszczytną czynność ma możliwość wykonać osoba towarzysząca rodzącej (np. ojciec dziecka). Jeśli tylko osoba uczestnicząca w porodzie rodzinnym wyraża do tego chęć pod okiem położnej lub w razie potrzeby z jej pomocą może tego dokonać.
Podczas wykonywania powyżej opisanych czynności dokonywany jest pierwszy etap badania klinicznego (fizykalnego) noworodka. Badanie kliniczne jest dwuetapowe pierwszą wstępna ocenę przeprowadza się bezpośrednio po urodzeniu noworodka jeszcze na sali porodowej. Badanie to ma na celu :
- ocenę prawidłowości przebiegu adaptacji pourodzeniowej noworodka ze szczególnym uwzględnieniem funkcji oddechowo-krążeniowych,
- wykrycie dużych wad wrodzonych mogących mieć wpływ na stan noworodka i jego dalszy rozwój,
- wykluczenie uszkodzeń porodowych.
Oceny stanu ogólnego noworodka dokonuje się za pomocą punktowego schematu wg Virginii Apgar. Skala ta pozwala na ocenę pięciu parametrów życiowych : zabarwienie powłok skórnych, czynność serca/ min, reakcja na bodźce (np. wprowadzenie cewnika do nosa), aktywność (napięcie mięśniowe) oraz czynność oddechową (wysiłek oddechowy). Każdy z tych parametrów punktowany jest od 0-2 punktów maksymalnie. Noworodki w stanie dobrym uzyskują 8-10 punktów, średnim 4-7, w stanie ciężkim zaś 0-3 punkty.
Oceny dokonuje lekarz neonatolog/pediatra w pierwszej oraz piątej minucie po urodzeniu. Takie postępowanie jest czynnością standardową, jeśli stan noworodka nie budzi niepokoju. Ocena w 1 minucie pomaga w identyfikacji noworodków wymagających natychmiastowej interwencji, w 5 minucie w ocenie skuteczności udzielanej pomocy lub wskazuje na pogorszenie stanu dziecka. W przypadku niepokojącego wyniku w ocenie stanu pourodzeniowego noworodka lub wcześniactwa schemat przeprowadzenia oceny ulega pewnym zmianom.
Punktacja w/g skali Apgar
|
Punktacja |
||
Cecha |
0 |
1 |
2 |
Czynność serca |
brak |
‹ 100/min |
> 100/min |
Czynność oddechowa |
brak |
Słaba, nieregularna |
głośny płacz |
Napięcie mięśniowe |
brak, wiotkość |
napięcie obniżone |
prawidłowe |
Reakcja na bodźce |
brak |
grymas twarzy |
kaszel, kichanie |
Zabarwienie skóry |
sinica lub bladość |
tułów różowy, kończyny sine |
całe ciało różowe |
Natychmiast po wydobycia dziecka z kanału rodnego zwraca się uwagę na takie parametry jak : zabarwienie powłok skórnych, czynność pracy serca, oddechy, aktywność motoryczną, funkcje przewodu pokarmowego oraz temperaturę ciała.