Podjęcie decyzji o przeprowadzeniu szczepienia u kobiety ciężarnej stanowi nieraz poważny dylemat zarówno dla kobiety, jak również jej lekarza prowadzącego. W artykule zawarto podstawowe informacje dotyczące szczepień przeciwko chorobom zakaźnym jak również ich zastosowania podczas ciąży.
Jedną z podstawowych profilaktycznych metod uzyskiwania odporności na wiele chorób wirusowych i bakteryjnych są szczepienia ochronne. Znaczny postęp w zakresie immunologii sprzyjający powstawaniu nowych szczepionek sprawia, iż możliwe jest skuteczne zabezpieczenie przed wieloma, śmiertelnymi kiedyś, chorobami wywołanymi przez drobnoustroje. Niestety, pomimo wielu prób i eksperymentów na wiele z nich nie udało się do tej pory uzyskać skutecznej szczepionki (np. HIV).
Przebycie choroby zakaźnej lub podanie określonej dawki szczepionki powoduje swoistą odpowiedź immunologiczną organizmu, czyli wytworzenie przeciwciał. Pewna grupa szczepionek indukuje odporność na całe życie, a niektóre tylko na jakiś okres i po pewnym czasie wymagają doszczepiania, czyli powtórzenia szczepienia tzw. dawką przypominającą. Ma to na celu zwiększenie ilości przeciwciał odpornościowych w organizmie chroniących go przed zakażeniem.
Utrzymywanie się odporności poszczepiennej uzależnione jest od rodzaju szczepionki, ilości szczepień jak również od stanu ogólnego szczepionego. W szczególnych sytuacjach, w przypadku osób z grupy zwiększonego ryzyka ciężkich powikłań wynikających z zakażenia stosuje się surowice odpornościowe lub immunoglobuliny dające krótkotrwałą (kilkutygodniową) odporność.
Wśród szczepionek wyróżnia się:
- Szczepionki żywe tzw. odzjadliwe – zawierające drobnoustroje o obniżonych właściwościach chorobotwórczych, zachowując jednocześnie właściwości antygenowe (uodparniające). Należą do nich szczepionki przeciwko np. różyczce, ospie, odrze, śwince, żółtej febrze.
- Szczepionki inaktywowane – zawierające „zabite” drobnoustroje w wyniku obróbki termicznej lub chemicznej (np. przeciwko wściekliźnie, WZW typu B, grypie).
- Surowice odpornościowe i immunoglobuliny – preparaty zawierające przeciwciała podawane w celu tzw. uodpornienia biernego, polegającego na wprowadzeniu do organizmu gotowych przeciwciał w czasie jak najkrótszym od momentu ekspozycji na zakażenie, doprowadzając do natychmiastowego zablokowania aktywności drobnoustroju.