Przedstawiono diagnostykę raka jajnika, stopnie dojrzałości histologicznej (grading) i jego różnicowanie. Podano aktualnie obowiązujący podział raka jajnika wg FIGO.
Diagnostyka raka jajnika:
Diagnostyka raka jajnika jest bardzo utrudniona (cytologia, abrazja nie dają wyników pozytywnych). Dlatego tak ważne są regularne wizyty u ginekologa.
1. Badania, które należy wykonać w przypadku podejrzenia nowotworu jajnika:
- morfologia krwi, ogólne moczu, próby nerkowe i wątrobowe,
- rtg klatki piersiowej,
- USG miednicy małej i jamy brzusznej (ocena nerek),
- wlew doodbytniczy,
- badanie poziomu markerów nowotworowych w surowicy krwi (Ca 125): Ca 125 jest glikoproteiną występującą na błonie powierzchniowej komórek surowiczych nowotworów jajnika zarówno złośliwych, jak i niezłośliwych, a także w rakach endometrialnych i niezróżnicowanych. Podwyższone stężenie Ca 125 w surowicy krwi stwierdzono przedoperacyjnie u ponad 80% chorych z nieśluzowym rakiem jajnika. Stężenia tego markera w przeszło 90% korelują ze stanem klinicznym chorych. Zmniejszają się po skutecznym, leczeniu operacyjnym, wzrastają w rozsiewie procesu nowotworowego. Oznaczanie Ca 125 w czasie leczenia chemioterapią umożliwia ocenę skuteczności leczenia. Podwyższone stężenie Ca 125 w surowicy w okresie bezobjawowym wyprzedza o kilka miesięcy wystąpienie przerzutów lub wznowy. Ograniczenie ® wzrost stężenia także w procesach niezłośliwych (np. przewlekłe choroby wątroby).
- przy obecności wodobrzusza ® punkcja jamy otrzewnowej odbarczająca i diagnostyczna
- ewentualnie rtg żołądka, TK, pasaż jelitowy ® różnicowanie z guzami Krukenberga
2. Śródoperacyjna ocena zaawansowania nowotworu (cięcie operacyjne zawsze proste dolne)
- ocena ilości płynu w jamie brzusznej (ilość, barwa, charakter, pobrać na badanie cytologiczne); jeśli brak wodobrzusza ® pobrać wymazy z jamy Douglasa i okolic podprzeponowych),
- ocena wyglądu guza i jego stosunek do narządów sąsiednich, stan torebki, powierzchnia (jeśli torebka pękła przy operacji - uwzględnić w protokole), ocena wielkości, konsystencji i ruchomości jajników,
- ocena wyglądu macicy, jajowodów, przymacicz, więzadeł (głównie lejkowo-miedniczych),
- ocena wyglądu sieci większej,
- opis wątroby (konsystencja, powierzchnia zewnętrzna, krawędź obu płatów, wnęka, stan pęcherzyka żółciowego),
- stan okolic podprzeponowych otrzewnej (ew. obecność drobnoguzkowego wysiewu),
- ocena palpacyjna węzłów chłonnych aortalnych i biodrowych,
- ocena stanu otrzewnej ściennej i otrzewnej jelit,
- wygląd wyrostka robaczkowego,
- wygląd krezki okrężnicy,
- pobranie wycinków do badania hist-pat ze zmian klinicznie podejrzanych i zrostów,
- jeśli zabieg nieradykalny to konieczna ocena wielkości pozostawionej masy nowotworu (średnica, liczba wszczepów otrzewnowych) oraz w przypadkach nieoperacyjnych pobranie reprezentatywnych wycinków do badania hist-pat.