Artykuł omawia ryzyko pojawienia się osteoporozy na skutek operacji ginekologicznych, w trakcie których konieczne było usunięcie jajników, jak również chemio i radioterapii będących uzupełnieniem leczenia operacyjnego w przypadku chorób nowotworowych narządu rodnego.
Osteoporoza to choroba układu kostnego, polegająca na utracie masy kostnej. Najczęściej spotykana jest u kobiet w okresie około i postmenopauzalnym, jak również jako następstwo operacji ginekologicznych z usunięciem jajników oraz chemio i radioterapii wykorzystywanych w leczeniu chorób nowotworowych.
Naturalna menopauza rozpoczynająca się u kobiet najczęściej około 50 roku życia, a wraz z nią następujący znaczny spadek hormonów płciowych, w szczególności estrogenów, skutkuje pojawieniem się objawów wypadowych mających znaczny wpływ na jakość życia. Pojawiające się w tym okresie zmiany ogólnoustrojowe, w niektórych przypadkach mogą stać się czynnikami wyzwalającymi wiele chorób. Za jedną z nich uważa się osteoporozę, której głównym sprawcą jest pojawiający się w okresie menopauzy spadek poziomu krążących we krwi estrogenów na skutek naturalnego starzenia się i wygasania czynności hormonalnej jajników. Znacznie większe ryzyko pojawienia się tej choroby występuje w przypadku tzw. menopauzy chirurgicznej (jatrogennej). Dochodzi do niej w przypadku, gdy objawy menopauzy pojawiają się w wyniku usunięcia jajników w przebiegu chorób narządu rodnego wymagających interwencji chirurgicznej.
W związku z coraz większym odsetkiem kobiet zapadających na choroby narządu rodnego, zwiększa się także ilość przeprowadzanych zabiegów operacyjnych, w trakcie których dokonuje się usunięcia macicy z jajnikami lub bez nich. Nie wszystkie choroby ginekologiczne udaje się zwalczyć za pomocą leczenia zachowawczego. Wiele z nich wymaga postępowania operacyjnego stanowiącego ostateczną metodę leczenia w przypadku, gdy mniej radykalne sposoby postępowania nie przynoszą oczekiwanych rezultatów. Wielu specjalistów po rozpoznaniu łagodnych zmian nowotworowych lub innych chorób wymagających interwencji chirurgicznej i wycięcia macicy jak np. mięśniaki macicy, u kobiet pomiędzy 45 a 50 rokiem życia, a więc w okresie okołomenopauzalnym proponuje jednoczesne wycięcie zmienionej chorobowo macicy wraz z jajnikami. Ma to na celu uniknięcie ryzyka ponownej operacji z powodu łagodnych zmian w przydatkach, zdarzających się stosunkowo często, jak również uniknięcie ryzyka rozwoju raka jajnika. Obecnie ze względu na zmniejszenie ryzyka późnych następstw operacji usunięcia jajników (między innymi przedwczesnej menopauzy, osteoporozy) zabiegi te wykonuje się coraz bardziej selektywnie, szczególnie u kobiet młodych. Postępowanie takie wynika z faktu, iż postęp w dziedzinie medycyny zwiększający możliwości diagnostyczne (np. usg dopplerowskie, markery nowotworowe np. CA 125 i inne) pozwala na dokładną obserwację jajników oraz wczesne wykrycie ewentualnych zmian chorobowych w przydatkach.