Artykuł omawia ryzyko pojawienia się osteoporozy na skutek operacji ginekologicznych, w trakcie których konieczne było usunięcie jajników, jak również chemio i radioterapii będących uzupełnieniem leczenia operacyjnego w przypadku chorób nowotworowych narządu rodnego.
Kobiety po operacjach ginekologicznych przebiegających z usunięciem jajników, jak również po radio i chemioterapii, należą do grupy zwiększonego ryzyka pojawienia się osteoporozy. Odpowiednia profilaktyka wprowadzona już przed planowanymi zabiegami operacyjnymi z usunięciem jajników pozwoli na znaczne ograniczenie ryzyka pojawienia się drastycznych w skutkach następstw demineralizacji i resorbcji kości. W związku z tym, konieczne jest objęcie tej grupy kobiet odpowiednio wcześnie profilaktyką, polegającą na wprowadzeniu diety o właściwej zawartości wapnia i witaminy D, jak również leczeniu farmakologicznym. Na skutek niedostatecznego wydzielania estrogenów następuje znaczne osłabienie jelitowego wchłaniania wapnia, przez co dochodzi do zwiększonego wydzielania go z moczem. Po zabiegach należy wprowadzić jak najszybsze leczenie hormonalne polegające na przyjmowaniu preparatów estrogenowych lub estrogenowo-androgenowych (HTZ). Hormonalnej terapii zastępczej nie wolno stosować w grupie chorych na hormonozależne typy nowotworów i dla tych kobiet szczególnie ważne są inne formy zapobiegania osteoporozie. Prócz HTZ najczęściej konieczne jest równoczesne podawanie preparatów wapnia jak również witaminy D3. Brak wprowadzenia odpowiedniej terapii zarówno przed, jak i pooperacyjnej naraża kobiety na poważne konsekwencje mogące zagrażać nie tylko zdrowiu, ale także życiu. Ważne, aby pamiętać o tym, by skuteczne leczenie jednych chorób nie powodowało zagrożenia innymi. W przypadku, gdy przed operacją istniały inne czynniki ryzyka osteoporozy takie jak np. choroby powodujące zaburzenia hormonalne (hiperprolaktynemia, nadczynność tarczycy), choroby nerek, wątroby, tkanki łącznej, palenie papierosów, niewłaściwa dieta i inne, ryzyko pojawienia się osteoporozy po operacji jest znacznie wyższe, a jej skutki mogą być o wiele poważniejsze.
Osteoporoza to choroba przebiegająca bezobjawowo i najczęściej prawidłowa diagnoza stawiana jest dopiero w momencie pierwszego złamania kości. Nowe możliwości diagnostyczne pozwalają na szybkie wykrycie ubytków masy kostnej. Badanie poziomu gęstości kości u kobiet po operacjach ginekologicznych, podczas których zostały usunięte jajniki, powinno być badaniem obowiązkowym, a częstość wykonywania badań densytometrycznych o wiele większa. Zarówno wczesne uruchomienie po operacjach jak również utrzymanie odpowiedniej masy ciała i systematyczne ćwiczenia, zwłaszcza izometryczne (np. pływanie, yoga, callanetics), pozwalają na utrzymanie właściwej struktury masy kostnej.
