Forum: Kobieta i zdrowie

Choroby alergiczne są jednymi z najczęściej występujących schorzeń współczesnej cywilizacji. Większość chorób z tej grupy ma charakter przewlekły, wymaga systematycznego leczenia. Alergia jest spowodowana nieprawidłową reakcją układu odpornościowego na pewne czynniki. Alergie to zjawisko bardzo rozpowszechnione. Alergenami jest wiele substancji w otaczającym człowieka środowisku, a najczęstszymi objawami alergii są sezonowy katar sienny, całoroczny nieżyt nosa, astma, pokrzywka, alergiczne kontaktowe zapalenie skóry oraz uczulenia na pokarmy, uczulenia na żądła pszczół i os, wstrząs anafilaktyczny. Leczenie alergii jest trudne i musi być wielokierunkowe.

Alergeny i reakcja alergiczna.

Alergeny są to substancje, które mogą wywołać reakcje alergiczne. Układ immunologiczny (odpornościowy) ma za zadanie chronić organizm przed próbami ataku ze strony niebezpiecznych drobnoustrojów, oraz innymi niebezpiecznymi obcymi substancjami.

U niektórych osób układ immunologiczny reaguje nawet na niegroźne obce substancje tak, jak gdyby był to niebezpieczny czynnik. Taką substancję wywołującą nadmierną i nieadekwatną do zagrożenia reakcję odpornościową nazywamy alergenem, a reakcję organizmu - reakcją alergiczną.

W zasadzie alergenem może być każda substancja, z którą organizm ma kontakt (substancje wdychane, dotykane, połykane czy wstrzykiwane). Przy pierwszym kontakcie z daną substancją układ odpornościowy organizmu reaguje wytwarzaniem odpowiednich dla tej substancji przeciwciał. Nie dochodzi wtedy do żadnych reakcji. Przy kolejnym spotkaniu alergeny mogą wywołać patologiczne reakcje alergiczne. Rozpoznanie takiej substancji prowadzącej do objawów alergii nie jest łatwe, jednak jest warunkiem rozpoczęcia leczenia. Ustalenie, co jest alergenem jest możliwe dzięki badaniom laboratoryjnym oraz testom alergicznym.

Znanych jest kilkadziesiąt tysięcy związków mogących wywołać u osób z odpowiednimi predyspozycjami alergię.

Najczęściej spotykane alergeny wziewne:

roztocza kurzu domowego,
pyłki roślin,
sierść zwierząt,
zarodniki pleśni,
pierze,
wełna,
pyły w miejscu pracy.

Alergizująco mogą działać także substancje, które maja kontakt ze skórą (monety, metalowe guziki, kosmetyki czy też środki czystości), oraz wprowadzane do organizmu (żywność, leki). Najczęstsze alergeny pokarmowe to mleko krowie, białko jajka kurzego, wołowina, cielęcina, ryby, skorupiaki, orzechy, migdały, owoce cytrusowe, pomidory i czekolada.

Co powoduje alergie?

Nie jest do końca dla naukowców jasne, co powoduje alergie. Wysuwane są nowe hipotezy, powstają kolejne przypuszczenia. Niektórzy specjaliści wiążą przyrost zachorowań w ostatnich latach z postępem cywilizacyjnym. W otoczeniu człowieka jest coraz więcej substancji wytworzonych sztucznie, nienaturalnych (chemikalia, zatrucie powietrza, przetworzona żywność). Jednak ludzie często są uczuleni również na substancje naturalne np. pyłki roślin, kurz.

Współczesny człowiek coraz dłużej przebywa w pomieszczeniach zamkniętych, zbudowanych z syntetycznych materiałów o sztucznym mikroklimacie. Pojawiają się też hipotezy, że alergie są także ubocznym skutkiem nadmiernej higieny życia. Choroby alergiczne wiążą się z wysokim standardem życia, są o wiele rzadsze w krajach nierozwiniętych.

Niestety pytanie o przyczyny wzrostu zachorowań na choroby alergiczne pozostanie na razie bez jednoznacznej odpowiedzi.

Objawy alergii.

Po pierwszym kontakcie z substancją uczulającą następuje wytworzenie przeciwciał swoistych dla tej substancji i gotowość organizmu do szybkiego wyprodukowania dużej ilości immunoglobulin odpornościowych. Następne zetknięcie się z tym samym czynnikiem uczulającym wywołać może reakcję o charakterze gwałtownym i groźnym dla życia. Najczęstsze objawy takiej reakcji to wysypka, rumień, zaczerwienienie i bąble na skórze, nasilony katar i zatkania nosa, łzawienie spojówek, ból brzucha oraz biegunka. Reakcja alergiczna może wystąpić pod postacią ataku astmy z dusznością i kaszlem, obrzęku krtani lub nawet wstrząsu. Objawy reakcji alergicznej pojawiają się w ciągu kilku minut po kontakcie z alergenem.

Najpoważniejszą, niebezpieczną dla życia postacią natychmiastowej reakcji alergicznej jest wstrząs anafilaktyczny. Bezpośrednim zagrożeniem dla życia są w czasie wstrząsu niewydolność oddechowa i zapaść układu krążenia. Objawami alarmowymi, ostrzegającymi przed wystąpieniem wstrząsu są zawroty głowy, nudności, wymioty, duszność oraz znaczne osłabienie, prowadzące do utraty przytomności. Kiedy może mieć miejsce wstrząs anafilaktyczny? Na przykład po użądleniu przez osę, u osób uczulonych na jej jad. Kiedy pojawią się objawy alarmowe należy wezwać natychmiast lekarza.

Diagnostyka alergii.

Alergię najłatwiej rozpoznać wtedy, gdy objawy występują wkrótce po zadziałaniu alergenu. Kichanie, wyciek z nosa, pieczenie spojówek oraz łzawienie w słoneczny dzień, bez wcześniejszego przeziębienia to z pewnością katar sienny. Napady kaszlu, duszność, świszczący oddech u człowieka młodego to prawdopodobnie astma. Zaczerwienienie i swędzenie skóry po zjedzeniu niektórych pokarmów (np. kiwi), to zapewne alergia pokarmowa. Obrzęk skóry, bolesność, nasilona pokrzywka (wysypka na skórze), ból brzucha po użądleniu osy również jest reakcją alergiczną.
Dla potwierdzenia rozpoznania alergii stosuje się różne rodzaje badań. Należą do nich testy skórne. Są to testy punktowe i płatkowe, polegają na wprowadzeniu bezpośrednio do skóry lub nałożeniu na nią alergenów w bardzo małym stężeniu. Jeśli w miejscu kontaktu alergenu ze skórą pojawi się zaczerwienienie świadczy to o uczuleniu na dany alergen. Nieraz bardzo widoczne są zaczerwienienia odpowiadające np. miejscu przylegania metalowego guzika od spodni do skóry brzucha – świadczyć to może o uczuleniu na nikiel zawarty w stopie, z którego guzik jest wykonany.

Bada się również stężenie immunoglobuliny IgE we krwi. Po pobraniu krwi wykonuje się specjalne badania laboratoryjne. Wysoki poziom IgE, przekraczający ustalone normy, świadczyć może o alergii.

W alergii pokarmowej, aby wykryć substancję uczulającą stosuje się diety eliminacyjne. Po kolei wyklucza się z diety potrawy podejrzane o wywoływanie alergii. Na przykład u małych dzieci częste są alergie na białko mleka krowiego, czy substancje zawarte w pieczywie. Odstawiając na pewien czas te produkty z jadłospisu można sprawdzić, co powodowało dolegliwości u dziecka. Alergii pokarmowej nie należy mylić z niestrawnością.

Astmę rozpoznaje się przeprowadzając badania spirometryczne. Polegają one na wykonywaniu pomiarów ilościowych wdychanego i wydychanego powietrza, statycznych i dynamicznych, uwzględniających prędkość przepływu powietrza w drogach oddechowych. W astmie znamienne jest zmniejszenie ilości powietrza wydychanego z maksymalnym natężeniem w ciągu pierwszej sekundy. Po zastosowaniu leków rozszerzających oskrzela ma miejsce znacząca poprawa szybkości. Stosuje się również wziewne testy prowokacyjne powodujące skurcz oskrzeli i obrzęk śluzówek nosa.

Leczenie.

Alergia jest schorzeniem przewlekłym. Mimo, że alergologia to już potężna gałąź medycyny, ciągle sposoby leczenia nie są w pełni zadowalające. Właściwie obecnie nie można całkowicie, trwale wyleczyć alergii. Skłonność do nadmiernej reakcji uczuleniowej niestety zwykle pozostaje na całe życie. Reaktywność organizmu człowieka może się jednak zmieniać w ciągu życia i objawy alergii mogą samoistnie ulec wygaszeniu. A gdy objawy nasilają się można je ograniczyć, poprzez stosowanie leków i unikanie narażenia na alergeny.

Celem leczenia jest całkowite ustąpienie objawów lub ich kontrola tak by umożliwić choremu normalne życie. Ważna jest wiedza na temat choroby. Pozwala ona unikać sytuacji, w których dochodzić może do uczulenia oraz pozwala właściwie postępować, gdy pojawią się objawy alergii.

Leczenie alergii ma charakter wielokierunkowy. Najważniejsze jest rozpoznanie alergenu i unikanie go. W przypadku alergii pokarmowej, alergii na jady owadów jest to w pełni możliwe. W przypadku uczulenia na pyłki roślin, jest to już trudniejsze.

Małe dzieci (szczególnie niemowlęta), zwłaszcza z rodzin gdzie występuje alergia, powinny być chronione przed znanymi alergenami, zwłaszcza przed roztoczami kurzu domowego i alergenami zwierząt domowych.

W mieszkaniach alergików nie powinno się trzymać mebli tapicerowanych, dywanów, należy często zmieniać pościel, mieszkania trzeba często wietrzyć. Niekorzystnie działa klimatyzacja. Nie należy w domu trzymać zwierząt.

Leczenie farmakologiczne prowadzi lekarz. Ze względu na zróżnicowanie chorób alergicznych stosuje się różne leki. Należy ściśle stosować się do wskazań lekarskich. Poniżej zawarty jest ogólny zarys dotyczący stosowanych obecnie leków.

Do leczenia kataru siennego doskonale nadają się leki przeciwobrzękowe, takie jak ksylometazolina lub leki przeciwhistaminowe, jak cetyryzyna czy loratadyna. Również w pokrzywce leki przeciwhistaminowe mają udowodnione działanie. W astmie - leki te nie są skuteczne. Trzeba podać środki rozszerzające oskrzela oraz leki przeciwzapalne - kromony i glikokortykosteroidy. Stosuje się też metyloksantyny (teofilina), cholinolityki (bromek ipratropium), leki beta-adrenomimetyczne (salbutamol, fenoterol). Nowa grupa leków, obecnie intensywnie badana klinicznie to leki przeciwleukotrienowe.
W przypadku bardzo szybko rozwijającej się pokrzywki, z towarzyszącym uczuciem duszności, zawrotami głowy, bólami brzucha, osłabieniem - należy jak najszybciej (!) wezwać lekarza.

Czym jest histamina dla organizmu?



Histamina to wydzielany przez nasz ustrój związek chemiczny - tzw. eterocykliczna amina pochodna imidazolu. Związek ten wywołuje kilka reakcji w organiźmie. Po pierwsze jako mediator zapalenia może wywołać silną reakcję zapalną w niektórych narządach. Może też zwiększać przepuszczalność najmniejszych naczyń żylnych oraz rozszerzać naczynia krwionośne. Zbyt duże wydzielanie histaminy - wywołane silną reakcją alergiczną powoduje obfite wysięki surowicy krwi do tkanek oraz obrzęki. W w wyniku tego pojawia się zaczerwienienie, lokalny lub ogólny stan zapalny. Histamina może też działać jako tzw. neuroprzekaźnik. Wówczas działa na tzw. receptory H2 w naszym sercu powodując np. przyspieszenie tętna i zwiększenie wydajności jego pracy. Ponadto pobudza wydzielanie soków trawiennych w żołądku, itp. Histaminę organizm sam może go wytwarzać i magazynować w komórkach odpornościowych. Może też ją wchłonąć z pokarmów które w ten związek obfitują.

Objawy chorobowe w reakcji na obfity wylew histaminy do tkanek


Histamina jest mediatorem zapalenia kreującym przebieg niebezpiecznej dla zdrowia reakcji alergicznej. W reakcji na alergen – histamina wylewa się z ziarnistości niektórych ludzkich komórek odpornościowych i silnie podrażnia błony śluzowe jelit, nosa, oskrzeli płuc oraz tkankę skórną. Odpowiednio do tych lokalizacji wywołuje chorobowe objawy: pokrzywkę skórną, biegunkę, katar alergiczny (sienny, całoroczny), astmę. Najbardziej niebezpieczny dla zdrowia jest tzw. wstrząs anafilaktyczny, jaki u niektórych alergików może wystąpić po ukąszeniu osy, czy pszczoły. Podczas tego wstrząsu obfity wylew histaminy powoduje gwałtowne rozszerzenie się naczyń krwionośnych i nagły spadek ciśnienia krwi, co w ekstremalnych sytuacjach może prowadzić to do zgonu. Antidotum na tę reakcję jest np. jak najwcześniej wstrzyknięta domięśniowo adrenalina, jaką osoba wysoce zagrożona powinna przy sobie nosić.

Histamina i alergia wziewna i skórna

U osób obciążonych alergią układ odpornościowy z nieznanych dokładnie powodów "myli" niewinne np. pyłki kwiatowe, cząstki pokarmu i inne alergeny z groźnymi agresorami dla zdrowia. Mobilizuje więc do walki nie tylko jak najwięcej komórek odpornościowych. Wytwarza również specjalne przeciwciała znaczące obecność pozornego wroga. Dzięki temu kolejny kontakt z alergenem-pyłkiem, odchodami roztoczy, sierścią zwierzęcia, itp. jest natychmiast rozpoznawalny i wywołuje lawinową reakcję gotowych przeciwciał, a towarzyszy temu uwalnianie kolejnych obfitych porcji histaminy.


Alert histaminowy wywołuje zaczerwienienie, lokalne ocieplenie, nabrzmienie i ból - słowem, bolesny stan zapalny.

Stan ten poszerza naczynia krwionośne i przyśpiesza dopływ z krwią tlenu, komórek odpornościowych (żernych i innych) z innych części ciała, enzymów dopełniacza, itp.. W przypadku infekcji zwiększona pomoc ułatwia walkę z infekcją wirusową, czy bakteryjną i przyczynia się do wyzdrowienia.

Wylew histaminy do krwi towarzyszy reakcji alergicznej

Histamina wywołuje stan zapalny odczuwamy np. jako bolesne obrzmienie nosa, czy gardła lub oskrzeli w czasie kataru i przeziębienia. W przypadku uczulenia na alergen - niegroźny dla zdrowia pyłek roślinny, odchody roztoczy, sierść zwierząt itp. powstaje długotrwały alert histaminowy. Wywołany nim przewlekły stan zapalny wyrządza duże szkody zdrowotne. Histamina jest bowiem odpowiedzialna za dotkliwe objawy miejscowe w wielu narządach, jak też wywołuje zagrożenia dla zdrowia w całym organizmie.