Cieciem cesarskim nazywamy operację stosowaną w celu ochrony zarówno matki, jak i płodu przed przewidywanymi powikłaniami porodu drogami natury. Ukończenie ciąży lub porodu przez ciecie cesarskie polega na chirurgicznym otwarciu powłok brzusznych i macicy oraz wydobyciu płodu.
Dzięki postępowi jaki dokonał się w położnictwie i w innych dziedzinach medycyny oraz sprawności organizacyjnej jednostek położniczych sprawiły, że umieralność zarówno matki jak i dziecka związana z cięciem cesarskim jest stosunkowo niewielka. Rozwój krwiolecznictwa, anestezjologii, antybiotykoterapii oraz techniki medycznej sprawił, że w ostatnich latach cięcie cesarskie wykonuje się z coraz szerszych wskazań.
Nie można, jednak zapominać o tym, że ryzyko powikłań związane z cięciem cesarskim jest w dalszym ciągu wielokrotnie większe w porównaniu z porodem siłami natury. W związku z ryzykiem wystąpienia powikłań jak w przypadku każdej innej operacji decyzja o cieciu cesarskim powinna być bardzo dokładnie przemyślana i podjęta w oparciu o konkretne wskazania.
Wybór sposobu ukończenia ciąży musi być oparty przede wszystkim o doświadczenie, dokładną analizę przebiegu ciąży i porodu oraz aktualną ocenę sytuacji położniczej. Mianem „wskazania do operacji” określamy celowość działania, jego uzasadnienie, nie należy zaś rozumieć wskazań, jako zbioru sztywnych nakazów i zakazów ograniczających swobodę wyboru metody postępowania dla indywidualnego przypadku. Dawne podziały na wskazania: absolutne, względne, trudności położnicze itp. są zbyt sztywne i schematyczne. We współczesnym położnictwie wprowadzono takie terminy jak:
- wskazania prewencyjne,
- wskazania profilaktyczne,
- wskazania elektywne
Można wyróżnić trzy grupy wskazań do prewencyjnego cięcia cesarskiego:
- wskazania prewencyjne bez objawów zagrożenia płodu, do których należą ryzyko anamnestyczne, zaburzenia mechanizmu porodowego, zaburzenia czynnościowe.
- wskazania prewencyjne z objawami rozpoczynającego się zagrożenia płodu: przewlekłe, ostre i podostre.
- bezzwłoczne cięcie cesarskie (wskazania życiowe) z powodu ciężkiego zagrożenia płodu rozpoznanego np. na podstawie zmian w zapisie USG, KTG czy objawów kwasicy.
Wskazania do cięcia cesarskiego można podzielić na kilka sposobów - jednym z nich jest podział na wskazania matczyne oraz płodowe. Należy jednak pamiętać, że matka i płód stanowią pewną całość i najczęściej wskazania te często są wspólne. Wykorzystując ten podział możemy wyróżnić:
- Wskazania ze strony matki. Przykłady to nieprawidłowa budowa miednicy, stan po cięciu cesarskim sposobem klasycznym, wyłuszczeniu mięśniaków, operacji Strassmanna, zagrażające pęknięcie macicy, stan przedrzucawkowy, niektóre choroby matki, obciążony wywiad położniczy.
- Wskazania ze strony płodu. Należą do nich zagrażająca zamartwica wewnątrzmaciczna płodu, wypadnięcie pępowiny, przedłużanie się porodu, nieprawidłowe położenia i ułożenia płodu, niewspółmierność porodowa, łożysko przodujące, przedwczesne odklejenie prawidłowo usadowionego łożyska.
Liczne opracowania dotyczące wskazań do cięcia cesarskiego wyłaniają te najczęściej występujące i tak przyczynę 85% wykonywanych operacji stanowią:
- objawy zagrożenia płodu,
- brak postępu poród,
- nieprawidłowe położenie płodu – miednicowe lub poprzeczne,
- nieudana próba porodu po uprzednim cięciu cesarskim,
- łożysko przodujące i przedwczesne oddzielenie łożyska.