Forum: Kobieta i zdrowie

Jakie substancje wywołują egzemę?

Wyprysk kontaktowy, zwany popularnie egzemą jest schorzeniem skóry wywołanym przez kontakt z zewnętrznymi substancjami uczulającymi lub substancjami drażniącymi. Substancje uczulające to tzw. alergeny kontaktowe (zwane też antygenami), które wywołują wyprysk kontaktowy o charakterze alergicznym. Substancje drażniące to zwykle środki czystości, mydła, detergenty, itp. Objawy obydwu schorzeń są podobne - skóra wskutek ich oddziaływania staje się zaczerwieniona, pogrubiała i złuszcza się. W czasie zaostrzeń widoczne są podskórne grudki lub pęcherzyki wypełnione płynem surowiczym. W zmianach ostrych występuje nasilony rumień, pęcherzyki pękają, dając wysięk i nadżerki.


Czy są różnice pomiędzy egzemą „z podrażnienia” i uczulenia na alergen?

Tak. po piewsze - alergen nie uszkadza skóry, lecz naturalnie wnika do ustroju poprzez drogi oddechowe lub wraz z pokarmem. Wyprysk kontaktowy z podrażnienia powodują substancje, które niszczą lipidowo-kwasową osłonę ochronną skóry (środki czystości, detergenty z medeł i szamponów, czastki metali, toksyny osadzajace się na skórze, itp,). Uszkodzenie osłony skóry pozwala łatwiej wnikać kolejnym substancjom drażniącym do tkanek, a jednocześnie może od razu wywołać stan zapalny. Toteż wystąpienie objawów skórnych może dotknąć każdego i zależy tylko od częstości i stopnia natężenia na czynnik drażniący i czasu jego działania. Ta powszechność zagrożenia dolegliwością, jaka jest wyprysk z podrażnienia, to pierwsza zasadnicza różnica między schorzeniami. Druga to większa częstość nawrotów wyprysku z podrażnienia. Pojawia się on ponownie nie tylko po kontakcie z pierwotną przyczyną, ale i pod wpływem wielu innych czynników drażniących. Natomiast alergiczny wyprysk kontaktowy wywołuje zwykle konkretny alergen (ze względu na białkową strukturę określany też terminem medycznym - antygen). Toteż znając listę substancji najczęściej uczulających łatwiej go zidentyfikować i wyeliminować.


Jaki jest mechanizm alergii kontaktowej?

Choroba ma podłoże immunologiczne i jest związana z nadwrażliwością na tzw. małocząsteczkowe substancje chemiczne. Substancje te – niektóre antybiotyki (w postaci maści leczniczych), pewne metale z którymi styka się ciało (najczęściej nikiel, chrom.), niektóre kosmetyki, detergenty, itp. łączą się konwalencyjnie z białkami skóry. Powstałe kompleksy są źle znoszone przez organizm, który uznaje je za antygeny. Wówczas limfocyty T rozpoznają antygen, łączą się z nim swoistymi receptorami i zapoczątkowują proces zwalczania. Te grasiczozależne limfocyty przy kontakcie z alergenem wytwarzają populację tzw. limfocytów T - uczulonych na konkretny kompleks alergen-białko skóry. Ten typ uczulonych limfocytów jest odpowiedzialny za objawy chorobowe. Powyższy mechanizm powstawania alergii nazywamy „komórkowym” lub „opóźnionym”.


Po jakim czasie i gdzie występują objawy chorobowe?

Alergiczny wyprysk kontaktowy pojawia się najczęściej w miejscu zetknięcia z uczulającą substancją, ale z opóźnieniem (wobec egzemy z podrażnienia) . Objawy chorobowe skóry pojawiają się nie wcześniej, niż na drugi dzień; zwykle jednak po 2-3 dniach. Skóra staje się wówczas zaczerwieniona, swędząca, często powstają na niej pęcherze lub grudki wysiękowe. Nasilenie zmian jest największe w miejscu kontaktu z substancją uczulającą, ale ich lokalizacja może być różna.


W jakim najcześciej wieku chorujemy?

Częstość występowania kontaktowego zapalenia skóry u dorosłych jest większa niż u dzieci i osób w wieku podeszłym.


Co powoduje egzemę?

Istnieje kilka tysięcy substancji chemicznych, które mogą wywoływać kontaktowe zapalenie skóry. Jednak najczęstszą przyczyna uczulenia są:
Metale: chrom, nikiel, (rzadziej: kobalt, rtęć, złoto).
Substancje chemiczne: składniki gumy, barwniki, żywice epoksydowe.
Leki stosowane zewnętrznie: antybiotyki (neomycyna, gentamycyna, detreomycyna), wioform, kit pszczeli, balsam peruwiański, kortykosteroidy.
Kosmetyki: mieszaniny syntetycznych związków zapachowych, olejki eteryczne, kalafonia, konserwanty.

Metale wywołujące egzemę

Jak często uczula nikiel?

Nikiel uważany jest obecnie za najczęściej uczulający alergen kontaktowy.
Metal ten uczula głównie w dwóch sytuacjach – przez zetknięcie się z przedmiotami niklowanymi oraz przez dotyk stopów, w skład, których wchodzi. Częściej uczula kobiety, niż mężczyzn, ze względu na noszenie przez nie sztucznej biżuterii z zawartością niklu – kolii, kolczyków, itp. (Patrz opisany na wstępie przypadek uczulenia młodej kobiety). Często daje zmiany odległe od miejsca stykania się z ciałem – tzw. idy niklowe.


Jakie wyroby z niklu najczęściej uczulają?

Metal ten występuje powszechnie w sztucznej biżuterii, sprzączkach pasków, haftkach staników, zegarkach noszonych na ręku, zamkach błyskawicznych, niektórych stopach metali. Lista uczulających wyrobów z niklu jest długa i na dobrą sprawę nie zawsze wiemy, że ten popularny składnik wielu stopów metali wchodzi w skład konkretnej biżuterii, czy oprawek okularów.

Jednak na podstawie badań można sporządzić listę metalowych wyrobów, w których możemy się spodziewać obecności tego alergenu: (Podajemy ją począwszy od wyrobów, które częściej uczulają):

- zegarek w metalowej kopercie,
- kolczyki,
- zapinki stanika,
- pierścionki,
- podwiązki,
- okulary (metalowe oprawki),
- naszyjniki,
- podzespoły elektroniczne,
- okucia stolarskie,
- klamra paska,
- metalowe guziki,
- naparstek, monety,
- narzędzia dentystyczne,
- odczynniki chemiczne,
- maszyna dziewiarska,
- spinka do włosów,
- bransoletki,
- suwaki,
- nożyczki,
- klucze,
- długopisy,
- zapięcia butów,
- sztućce, itp.

Czy niewielkie ilości niklu w stopach z innymi metalami mogą uczulać?

Tak, nikiel jest bardzo silnym alergenem kontaktowym. Wystarczy kontakt skóry z jego niewielką ilością, nawet wówczas, kiedy jest w stopie z innymi metalami, aby wystąpił wyprysk skórny. Stwierdzono uczulenie na biżuterię zawierającą 99% 24 karatowego złota, a tylko minimalne ilości niklu (!) Osoby nadwrażliwe na nikiel uczulają się nawet tzw. białym złotem, będącym stopem szlachetnego kruszcu z różnymi metalami, w tym z niewielką domieszką niklu.


Kto jest najbardziej zagrożony uczuleniem na nikiel?

Po pierwsze, jak już wspomnieliśmy zagrożone są kobiety, ze względu na częsty kontakt z biżuterią zawierającą nikiel, zapinkami do bielizny, itp. Prawidłowość ta zachodzi we wszystkich krajach rozwiniętych. Ale w krajach trzeciego świata bywają proporcje odwrócone – tam, bowiem kobiety nie noszą biżuterii ze stopów niklu, a mężczyźni często noszą na rękach niklowane zegarki. Drugą grupę, w której alergia na nikiel jest szczególnie częsta, stanowią ludzie młodzi, (ze względu na częsty kontakt z tanią biżuterią z niklu), w tym szczególnie kobiety przed 30 rokiem życia – czego przykładem jest opisany na wstępie przypadek młodej kobiety. Po ukończeniu 60 lat nadwrażliwość na nikiel występuje już rzadko. Trzecią grupę osób zagrożonych uczuleniem na nikiel stanowią chorzy z atopią.


Czy możliwe jest uczulenie się na nikiel przez pokarm?

Tak, jest to osobliwością alergii na nikiel, że można się uczulić drogą doustną (a nawet wziewną, w niektórych zawodach). Drogą doustną możemy się uczulić, jeśli metal jest w stopie, z jakiego wykonano przewody wodociągowe, z których pijemy wodę. Przyczyną uczulenia może być też obfitość niklu w pokarmie. U części pacjentów uczulonych na ten metal może się pojawić wskutek tego świąd, wysiew zmian skórnych, jak też rozwój choroby, tj. zaostrzenie się ognisk wyprysku skórnego.


Jakich pokarmów obfitujących w nikiel należy unikać?

Dla osób silnie uczulonych opracowano specjalną dietę zalecającą unikanie śledzi, szparagów, fasoli, grzybów, cebuli, kukurydzy, szpinaku, pomidorów, grochu, sałaty, marchwi, gruszek, rabarbaru, kakao, czekolady i piwa, jako produktów spożywczych zawierających szczególnie dużo tego metalu.

Związki chemiczne alergenami kontaktowymi

Nowe technologie wywołują jakościowe zmiany w chemii domowej, warunkach pracy, chemicznym składzie leków. Wskutek tego stykamy się z nowymi alergenami, na które liczba uczuleń niekiedy szybko rośnie. Znane są jednak alergeny, które od dziesięcioleci wywołują wyprysk kontaktowy z niezmienną częstością. Zdarza się też, że dzięki współczesnym, czułym testom skórnym odkrywa się alergizację substancjami dotąd uznawanymi za bezpieczne, jak choćby wspomnianym wyżej złotem.

Jakie popularne związki chemiczne wywołują egzemę?

Za uczulające substancje chemiczne uważa się najczęściej: składniki gumy, (lateks, przyspieszacze wulkanizacji, antyutleniacze),: opony, uszczelki; żywice epoksydowe (zwłaszcza utwardzacze do lakierów), rozpuszczalniki (terpentyna), związki akrylowe, barwniki ubrań, itp.

Ubrania, wyroby codziennego użytku

Alergenami kontaktowymi mogą być włókna sztuczne wytwarzane z ropy naftowej. z tzw. poliestru, które znajdziemy w prawie każdej tkaninie ubraniowej tj. w koszulach, ubraniach, materiałach obiciowych, zasłonach, itp. Alergenem może być również polietylen, z którego są wytwarzane popularne pojemniki na żywność i napoje; jak również poliwinyle używane do wyrobu materiałów skóropodobnych, zasłon łazienkowych, osłon przewodów elektrycznych, itp. jak też poliuretany - popularne wypełniacze materacy, na których śpimy.


Żywice epoksydowe

Żywice epoksydowe są źródłem zagrożenia zawodowego, dla osób używających je w swojej pracy. Alergiczny kontaktowy wyprysk obejmuje wówczas najczęściej twarz. Źródłem uczulenia są same żywice, jak też substancje lotne wydzielające się z utwardzaczy. Obecnie zasięg uczulenia na ten alergen się zmniejsza, gdyż robotnicy, w następstwie automatyzacji i hermetyzacji produkcji, mają coraz mniejszy bezpośredni kontakt z żywicami epoksydowymi. Niestety nadal możliwe jest uczulenie konsumentów, gdyż stwierdza się, że żywice te są dodawane do innych tworzyw sztucznych (np. PCV) i mogą stać się częścią plastikowych oprawek okularów, plastikowych rękawic, laminatów, itp.


Gumy i wyroby gumowe

Alergia kontaktowa na gumę jest spotykana często, gdyż uczula nie jeden, lecz kilka jej składników: przyspieszacze wulkanizacji, antyutleniacze, lateks, a liczba wyrobów gumowych stale rośnie. Przyspieszacze wulkanizacji i antyutleniacze wywołują wyłącznie wyprysk kontaktowy, nie wywołują innych rodzajów alergii. Te alergeny kontaktowe uczulają najczęściej pracowników zakładów wytwórczych i usługowych produkujących wyroby gumowe. Specyficznym problemem zdrowotnym stała się w ostatnich latach alergia na lateks.


Uczulenie na lateks

Ten alergen kontaktowy – składnik gumy – jest naturalną substancją, otrzymywaną z drzew Hevea brasiliensis. Zawiera ono obok innych składników białko roślinne, które silnie uczula. Do szybkiego wzrostu uczuleń na lateks przyczyniła się w ostatnich latach profilaktyka przeciw AIDS. Jej zasadą jest stosowanie prezerwatyw, oraz gumowych rękawic przez personel medyczny (w tym dentystyczny). Alergia na lateks ma różnorodne objawy, których jednym z najczęstszych jest kontaktowe zapalenie skóry, zapalenie spojówek, a nawet astma. Pewna, niewielka część uczulonych na lateks cierpi również na alergiczny wyprysk kontaktowy.


Gdzie lokalizują się zmiany skórne wywołane wyrobami gumowymi?

Umiejscowienie zmian na skórze całych stóp i podudzi, z wyraźną granicą poniżej kolan - u osób używających w pracy wysokich butów gumowych - sugeruje uczulenie na buty gumowe. U pracowników zakładów wulkanizacyjnych kontaktowy wyprysk alergiczny dotyczy najczęściej rąk i twarzy.


Terpentyna

Terpentyna - popularny rozpuszczalnik farb, składnik past do podłogi, maści, itp.- stanowiła niegdyś poważne źródło uczuleń. Główną lokalizacją zmian skórnych pod wpływem terpentyny są ręce i nogi. Test skórny na ten alergen kontaktowy był w latach 70-tych standardem. W ostatnich dekadach częstość tego uczulenia zasadniczo zmalała na skutek upowszechnienia się tańszych rozpuszczalników organicznych. Dotyczy to również Polski, a ostatnie dane dotyczące uczuleń w Polsce na ten alergen wykazują ogromny spadek.


Związki akrylowe

W tworzywach z plastiku uczulają związki akrylowe (np. metakrylan metylowy). Uczulenie występuje szczególnie często u zatrudnionych przy produkcji tych wyrobów, jak też u osób używających w pracy klejów akrylowych, czy farb akrylowych (malarze). Użytkownik uczula się rzadko, ponieważ po tzw. polimeryzacji związki akrylowe przestają być toksyczne chemicznie.

Antybiotyki, środki przeciwbakteryjne.

Najczęściej kontaktowe zapalenie skóry jest związane ze stosowaniem neomycyny, antybiotyku stosowanego w wielu kremach i maściach. Alergiczny wyprysk kontaktowy może pojawić się także w wyniku miejscowego stosowania penicyliny. Przykładowo obecność zmian chorobowych na skórze powiek i wokół oczu może sugerować uczulenie na neomycynę (i rtęć), jeśli chory stosuje przewlekle krople do oczu. Te, bowiem substancje są częstymi składnikami kropli do oczu. Często uczulają też tetracykliny, (np.oksykort), ponieważ wiele maści i aerozoli z tym antybiotykiem jest sprzedawana bez recepty. Wśród specyfików przeciwbakteryjnych alergenami kontaktowymi są: pochodne hydroksychinolinowe (vioform). Zdarzają się uczulenia na jodynę i chlorheksydynę.


Kortykosteroidy

Nadwrażliwość na stosowane zewnętrznie kortykosteroidy dość długo trudno było wykazać, gdyż silny efekt farmakologiczny maskuje ich działanie alergizujące. Jednak badania u 7238 chorych na wyprysk kontaktowy ( w 17 ośrodkach europejskich) wykazały niezbicie, że uczulenie na ten lek występowało u 2,6% badanych. Najczęściej obserwowano je u chorych z atopowym zapaleniem skóry (21% uczuleń), z wypryskiem kontaktowym zawodowym (14%). U chorych tych zajęte były zwłaszcza ręce i podudzia, nieraz twarz, natomiast pozostałe okolice ciała – bardzo rzadko.


Niektóre leki zagrażają fototoksycznym i i fotoalergicznym uszkodzeniem skóry

Uwaga: podczas opalania się niektóre leki zagrażają "fototoksycznym" uszkodzeniem skóry
Promienie słoneczne padając na skórę mogą wywołać reakcje fototoksyczne i fotoalergiczne. Reakcje fototoksyczne zachodzą wówczas, gdy po pochłonięciu energii świetlnej przez skórę (głównie UVA) - pewne substancje chemiczne obecne w organizmie ulegają fotoaktywacji. Substancjami tymi są przede wszystkim leki, które stosujemy doustnie, lub leki i kosmetyki, które nakładamy na skórę; również niekiedy substancje ziołowe (np. ekstrakt z dziurawca). Zawarte w lekach substancje fotoaktywe oddając tkankom naszego ciała energię świetlną, uwalniają jednocześnie toksyczne wolne rodniki. Powoduje to uszkodzenie komórek skóry i ostry stan zapalny. Reakcja ta jest ograniczona zwykle do miejsca jednoczesnego zadziałania obu tych czynników - tj. promieniowania świetlnego i obecności substancji fototoksycznej.

Leczenie egzemy

Bardzo wiele osób choruje latami i nie może rozpoznać substancji wywołującej egzemę

Oznacza to dla tych osób dotkliwe chorobowe zmiany skórne: rumień, liczne grudki i pęcherzyki, wysięk i nadżerki skóry. Te objawy tak deprecjonują wygląd i samopoczucie chorego, że zwykle powodują silną depresję i niezdolność do pracy. Nieznajomość alergenów i w związku z tym niemożność ich unikania – wpływa na pogłębianie się choroby i na poważną utratę zdrowia i pozycji społeczno-zawodowej.


Czy chory może sam rozpoznać alergen?

Niekiedy część chorych potrafi sama zidentyfikować uczulające substancje. Nie jest to jednak łatwe i w większości przypadków dopiero doświadczony alergolog-dermatolog potrafi naprowadzić chorego na przyczynę jego uczulenia.


Co utrudnia rozpoznanie przyczyny uczulenia?

Utrudnieniem jest podobieństwo objawów wyprysku kontaktowego alergicznego i niealergicznego. Rozpoznanie należy więc potwierdzać specjalnymi testami kontaktowymi.


Jaka jest procedura rozpoznania alergenu?

Zasadą jest wykonanie testów naskórkowych (tzw. próby płatkowe) w celu wykrycia konkretnego alergenu odpowiedzialnego za zmiany skórne.


Leczenie egzemy ( leczenie alergicznego wyprysku kontaktowego )

Ciągle najskuteczniejszym lekarstwem jest unikanie alergenu – po jego uprzednim wykryciu. Stałe wyeliminowanie alergenu – np. poprzez zmianę wykonywanej pracy, czy staranne unikanie kontaktu z przedmiotami i substancjami, które uczulają – prowadzi do tego, że wypryski skórne powinny zaniknąć, a stan zdrowia ulec normalizacji. Niekiedy jednak wykrycie alergenu przeciąga się zbytnio w czasie. Zdarza się też, że całkowite unikanie kontaktu z alergenem nie jest niemożliwe. W takiej sytuacji powinniśmy podjąć leczenie farmakologiczne.


Jakie leki są pomocne w leczeniu wyprysku kontaktowego?

Leczenie miejscowe zależy od stopnia nasilenia zmian skórnych, tj. od tego, czy stan zapalny skóry jest ostry, czy przewlekły. W zależności od tego lekarz zastosuje okłady odkażające ( roztwór taniny, azotanu srebra, antybiotyki w aerozolu, czy krótkotrwale działające kortykosteroidy ). Leczenie ogólne opiera się na preparatach przeciwhistaminowych, które zmniejszają stan zapalny skóry i świąd. Jednym z najnowszych leków z tej grupy jest feksofenadyna. Kortykosteroidy stosuje się tylko w przypadku bardzo nasilonych zmian i nieustępowania ich pod wpływem leków antyhistaminowych.

Uwaga: zbliżone objawy do egzemy powoduje pokrzywka - ostra i przewlekła.

Ja dostałem kiedyś egzemy na ręku.Kpiłem sobie nowy zegarek,superaśny sportowy z jakby gumowym paskiem.Po paru godzinach ręka nie zaczęła potwornie swędzić gdzie nie zauważyłem wcześniej że jest okropnie czerwona i ma bąble Ale stwierdziłem że to na pewno nie od tego tylko coś mnie po prostu ugryzło.Na drugi dzień wstałem i ..........to coś rozprzesterzeniło się aż do łokcia.Poleciałem na pogotowie bo ręka też spuchła i okropnie ją drapałem.Lekarz kazał mi zdjąć zegarek i nigdy więcej nie zakładać.Przepisał maść i po paru dniach całkowicie znikło.Teraz już uważam co zakładam na siebie.

Aga dzięki za informacje. Napisz czy tą chorobę się dziedziczy?

Czy się dziedziczy ...są na pewno pewne predyspozycje do tego.Tak samo jak z alergią.Skoro rodzice mają alergie to dzieci też będą miały ale nie zawsze tak jest.Także w dużej mierze zależy po kim się odziedziczyło geny