Antykoncepcja - przegląd metod

Wskaźnik Pearla -> odsetek kobiet prowadzących regularne życie płciowe, które zaszły w ciążę w czasie rocznego stosowania danego środka antykoncepcyjnego. 

Naturalne metody regulacji poczęć

Brak przeciwskazań medycznych.

Wady:

• ograniczają współżycie w czasie nasilenia potrzeb seksualnych w okresie owulacji,
• mało skuteczne (wsk. Pearla wynosi 0,9 – 40),
• nie chronią przed chorobami przenoszonymi drogą płciową. 

Wskaźnikami klinicznymi naturalnych metod planowania rodziny są: zmiany jakości i ilości śluzu szyjkowego, zmiany konsystencji i położenia szyjki macicy, zmiany podstawowej temperatury ciała, ból owulacyjny, zmiany w gruczołach sutkowych, zmiany nastroju i zmiany skórne. 

Wyróżnia się metody jedno- i wielowskaźnikowe. Do metod jednowskaźnikowych należy: termiczna ścisła, owulacji Billingsa i obserwacji szyjki macicy. Do wielowskaźnikowych: termiczna rozszerzona i metody objawowo-termiczne (wiele odmian). 

Stosunek przerywany

Przeciwwskazany dla mężczyzn pobudliwych, z niezrównoważonym układem nerwowym, o nastawieniu lękowym, ze skłonnościami do przedwczesnego wytrysku. Metoda ta skraca czas stosunku o około 1/3, jej stosowanie przez dłuższy czas może prowadzić do zwiększenia napiecia psychicznego, stanów lękowych, impotencji u mężczyzn oraz oziębłości płciowej, zaburzeń miesiączkowania i przekrwienia narządów płciowych u kobiet. Mało skuteczny (wskaźnik Pearla 12,0 – 36,0) z powodu kropelkowania nasienia przed wytryskiem.

Karmienie piersią jako metoda regulacji poczęć

Duże stężenie prolaktyny u kobiety karmiącej może hamować owulację (PRL m.in. hamuje uwalnianie hormonów gonagotropowych FSH i LH -> nie dojrzewa pęcherzyk Graffa). Przyjmuje się, że pierwsze 8 tygodni po porodzie jest okresem niepłodnym. Termion pierwszej owulacji i związanej z nią pierwszej miesiączki po porodzie jest osobniczo różny i zależy od wielu przyczyn. U większości kobiet pierwsza miesiączka poporodowa pojawia się w końcowym okresie karmienia. Krwawiania u kobiet karmiących są najczęściej spowodowane niedoborem estrogenów (cykle jednofazowe, nie występuje jajeczkowanie) a nie są to krwawienia miesiączkowe (jak sądzą kobiety).

Wewnątrzmaciczna wkładka antykoncepcyjna

Mechanizm działania IUD:

• miedź zawarta we wkładce działa wielokierunkowo antykoncepcyjnie:

a)  jony miedzi uwalniane z wkładki upośledzają zdolności ruchowe plemników, zmniejszają penetrację plemników przez śluz szyjkowy, zakłócają normalne biochemiczne funkcje komórek błony śluzowej macicy, blokują receptory progesteronowe endometrium i utrudniają jego lutealną przemianę; w błonie śluzowej macicy zostają zahamowane lub zaburzone przemiany wydzielnicze w stosunku do przypadającego dnia cyklu

b)  pod wpływem jonów miexzi nasila się synteza prostaglandyn E₂ i F_2a w endometrium, w wyniku czego następuje przyśpieszony transport jajowodowy komórki jajowej – zamiast trzydniowej wędrówki z jajnika do macicy potrzebuje ona zaledwie 18 godzin, aby osiągnąć jamę macicy; w macicy nie dochodzi do zapłodnienia, ponieważ niedojrzała komórka jajowa zostaje z macicy usunieta.

• Wkładka, jako ciało obce, powoduje odczyn w endometrium – obrzęk, przekrwienie i nagromadzenie dużej ilości leukocytów. Leukocyty te, jak i ich cytotoksyczne produkty rozpadu, mogą niszczyć komórki jajowe jeszcze przed zapłodnieniem, również plemniki mogą być niszczone przez fagocytozę i efekt cytotoksyczny.
• Wkładka z progestagenem powoduje, że śluz szyjkowy staje się nieprzepuszczalny dla plemników. 

Mechanizm działania wkładki polega zatem przede wszystkim na przeszkadzaniu w zapłodnieniu a nie na przeszkadzaniu w implantacji zapłodnionej komórki jajowej. 

Ograniczenie – rzczej powinna być stosowana u kobiet z zakończonym rozrodem (możliwość stanów zapalnych narządu rodnego). Stosowana u kobiet z przeciwwskazanaimi do OC.

Dopochwowe środki antykoncepcyjne

Krążek dopochwowy (pessarium) -> środek mechaniczny do wielokrotnego stosowania. Wprowadzany przed stosunkiem do pochwy dostatecznie izoluje szyjkę macicy i jej ujście zewnętrzne przed plemnikami. Stosować zawsze z maściami plemnikobójczymi. Skłąda się z delikatnej, mocnej stalowej sprężynki, na której rozpieta jest cienka błona gumowa lub kauczukowa. Wskaźnik Pearla 6-10. 

Kapturek naszyjkowy -> kształtem przyponima duży naparstek. Zakładane na szyjkę macicy. Stosować zawsze z maściami plemnikobójczymi. 

Kapturek szyjkowo-sklepieniowy -> przyponinają kształtem przekrojoną na pół małą piłkę gumową. Zakładane na sklepienie piochwy, przykrywając szyjkę macicy. Stosować zawsze z maściami plemnikobójczymi. 

Tampony i gąbki -> nasączone roztworem plemnikobójczym. Stosuje się wodne roztwory octu, kwasu cytrynowego, kwasu bornego, kwasu mlekowego bądź płyn zamówiony w aptece wg receptury:

• Acidi borici 5,0,
• Acidi lactici 0,01,
• Glicerini ad 100,0.

Środki chemiczne -> mają na celu zniszczenie lub unieruchomienie plemników oraz utrudnienie dostępu do jamy macicy przez wytworzenie nieprzenikliwej dla nich piany. Występują w postaci tabletek, globulek, galaretek, kremów, past, żeli, pianki, proszków i aerozoli. Obcenie jako środek plem,nikotwórczy stosuje się nonoksynole 9 i 10. Działają także wirusobójczo, grzybobójczo oraz rzęsistkobójczo.  (patentex-Oval, Kolpotex-Oval, Delfen). Wskaźnik Pearla 5-20. 

Hormonalny krążek dopochwowy (Femring) -> plastikowo-silikonowy pierścień o średnicy 5,5 cm, zawierający w swej strukturze gestageny lub kombinację estrogenów i gestagenów. Mechanizm działania -> wchłanianie przez błonę śluzową pochwy stałej dawki uwalnianego z krążka lewonorgestrelu bądź etynyloestradiolu i lewonorgestrelu, przekazywanej do krwi. Wskaźnik Pearla 0,2 – 2,5. 

Prezerwatywa, wady -> zmniejsza skalę odczuć seksualnych, czasami uczulenie na lateks, czasem zaburzenia wzwodu. Wskaźnik Pearla -> 5,0 – 12,0.