Cytologia: czym jest, rodzaje, jak się do niej przygotować?

Spis treści:

1. Czym jest badanie cytologiczne?
2. Po co cytologia?
3. Jak przygotować się do badania?
4. Rodzaje cytologii
5. Jak często wykonywać cytologię?
6. Narodowy Program Zwalczania Chorób Nowotworowych
7. Co czeka pacjentkę, która skorzysta z cytologii w ramach Programu Zwalczania Chorób Nowotworowych?

Czym jest badanie cytologiczne?

Badanie cytologiczne wykonywane jest przez lekarza ginekologa. Nie należy do najprzyjemniejszych, jednak nie sprawia bólu, a lekki dyskomfort. Badanie oparte jest na pobraniu wymazu z szyjki macicy. Wymaz pobierany jest specjalną szczoteczką, a następnie nanoszony na szkiełko i przekazywany do oceny do cytologa bądź histologa, który ocenia, czy w wymazie znajdują się zmienione chorobowo komórki.

Po co cytologia?

Badanie cytologiczne zalecane jest jako najważniejsze badanie profilaktyczne w przypadku raka szyjki macicy, który może rozwijać się latami, często nie dając niepokojących objawów. Cytologia pozwala na szybkie wykrycie zmienionych nowotworowo komórek. Zaleca się, aby wymaz cytologiczny pobierać między 10. a 14. dniem cyklu. Rekomenduje się, aby cytologię wykonywać od 18. roku życia. Jak wskazuje Ministerstwo Zdrowia, rak szyjki macicy jest szóstym co do częstości występowania nowotworem u kobiet w Polsce – stanowi ponad 10% nowotworów u kobiet. Rocznie jest wykrywany u ok. 3000 kobiet, a 1700 z nich umiera z jego powodu.

Regularne wykonywanie cytologii pozwala wykryć wszelkie niepokojące zmiany już w początkowym stadium. Dzięki temu szanse na wyleczenie rosną. Jak wskazują eksperci, blisko 1,5- 2% pobranych rozmazów cytologicznych jest nieprawidłowych i wymaga dalszej diagnostyki!

Cytologia, fot. panthermedia

Jak przygotować się do badania?

Pamiętajmy, aby na 3-4 dni przed badaniem nie stosować leków dopochwowych i nie współżyć na 1-2 dni przed badaniem. Jest to bardzo istotne dla prawidłowego wyglądu komórek nablonka, który będzie poddawany ocenie mikroskopowej.

Rodzaje cytologii

Lekarz może zaoferować wykonanie cytologii jednowarstwowej na podłożu płynnym LBC bądź cytologii konwencjonalnej. W przypadku tej drugiej lekarz ginekolog za pomocą specjalnej szczoteczki pobiera wymaz z dróg rodnych.

W przypadku cytologii jednowarstwowej na podłożu płynnym materiał przenoszony jest nie na szkiełko, a do pojemniczka z tzw. płynem utrwalającym. Dzięki temu cytolog/histolog uzyskuje do badania większą liczbę komórek. Jest to ważne z perspektywy oceniającego materiał badany. Metoda LBC (z płynem utrwalającym) jest o wiele czulsza i dokładniejsza, zwiększa również możliwość wykrycia tzw. zmian dysplastycznych, które uznaje się za stan przedrakowy. Jest to niezwykle istotne we wczesnym wykryciu komorek nowotworowych.

Jak często wykonywać cytologię?

Badanie cytologiczne powinno być wykonywane nie rzadziej niż raz na 3 lata. W przypadku pacjentek z grupy ryzyka badanie powinno być wykonywane częściej, tj. raz do roku. W przypadku pacjentek po okresie menopauzy lekarz wskaże najlepszy odstęp pomiędzy badaniami, znając historię medyczną pacjentki.

Narodowy Program Zwalczania Chorób Nowotworowych

Narodowy Program Zwalczania Chorób Nowotoworowych (przewidziany na lata 2016-2024) ma za zadanie wdrożenie profilaktyki raka szyjki macicy. Beneficjentkami programu są kobiety w wieku 25-59 lat (zgodnie z rocznikiem), które dodatkowo w ciągu ostatnich 3 lat nie wykonywały badania cytolgoicznego. Badanie można wykonać w każdym gabinecie ginekologicznym, który ma podpisaną umowę z NFZ. Badania są bezpłatne i nie wymagają skierowania.

Co czeka pacjentkę, która skorzysta z cytologii w ramach Programu Zwalczania Chorób Nowotworowych?

Pacjentka skorzysta z bezpłatnej cytologii wykonanej przez lekarza lub położną posiadającą odpowiedni certyfikat nadany przez Centralny Ośrodek Koordynujący Program Wczesnego Wykrywania Raka Szyjki Macicy.

Jeśli wynik będzie prawidłowy, lekarz ginekolog zaleci ponowne badanie profilaktyczne po upływie 3 lat lub – w uzasadnionych przypadkach (w szczególności, jeżeli pacjentka jest zakażona wirusem HIV, przyjmuje leki immunosupresyjne lub jest zakażona HPV – typem wysokiego ryzyka) – po upływie 12 miesięcy. W przypadku gdy w badaniu zostaną stwierdzone zmiany o charakterze dysplastycznym, lekarz ginekolog skieruje pacjentkę na dalszą diagnostykę – badanie kolposkopowe lub badanie kolposkopowe z pobraniem wycinka do badania histopatologicznego. Jeżeli te badania nic nie wykażą, lekarz poinformuję o terminie kolejnego badania cytologicznego – za 3 lata lub w uzasadnionych przypadkach po upływie 1 roku.

Jeżeli u pacjentki rozpoznano raka szyjki macicy lub inne schorzenie, zostanie skierowana (poza programem) do leczenia specjalistycznego w warunkach ambulatoryjnych/szpitalnych lub na dalszą diagnostykę do placówek posiadających umowę z NFZ.