Działania niepożądane tabletek antykoncepcyjnych – co powinnaś wiedzieć, zanim zdecydujesz się na terapię hormonalną

Spis treści:

1. Antykoncepcja hormonalna
2. Skutki uboczne i działania niepożądane
3. Wypadające włosy, łamiące paznokcie i zmiany skórne
4. Inne skutki uboczne stosowania antykoncepcji hormonalnej
5. Co robić w sytuacji zaobserwowania skutków ubocznych

Antykoncepcja hormonalna 

Antykoncepcja hormonalna zrewolucjonizowała sposoby zabezpieczania przed ciążą. Poza prezerwatywą czy środkiem plemnikobójczym zaczęła stanowić wygodną alternatywę dla par, które nie myślą w danym momencie o powiększeniu rodziny. Przed przyjęciem tabletki hormonalnej koniecznie należy zapoznać się z ulotką, która poza mechanizmem działania leku opisuje jego skład, badania przeprowadzone pod kątem bezpieczeństwa oraz możliwe działania niepożądane.

Ze względu na skład i zawartość hormonów można dokonać różnego podziału tabletek . Przykładowo możemy mieć do czynienia z :

• tabletkami jednoskładnikowymi – tzw. minipigułki nazywane są również tabletkami najnowszej generacji. W swoim składzie zawierają tylko progesteron, wykazują stosunkowo łagodne działanie i mniej skutków ubocznych. Opakowanie zawiera 28 tabletek, których działanie oparte jest na zagęszczeniu śluzu w szyjce macicy, co utrudnia przemieszczanie się plemników. Dodatkowo minipigułki mogą hamować owulację,
• tabletki dwuskładnikowe – zawierają w swoim składzie połączenie dwóch hormonów – progestagenu (syntetyczny odpowiednim progesteronu) oraz estrogenu. Najczęściej zażywane są w schemacie 21+7 – 3 tygodnie przyjmowania tabletek, plus 7-dniowa przerwa. Tabletki dwuskładnikowe zatrzymują dojrzewanie pęcherzyków Graafa oraz hamuje wykształcenie się grubej śluzówki macicy, co uniemożliwia implantację. Tabletki dwuskładnikowe można dodatkowo podzielić na jednofazowe, dwufazowe oraz trójfazowe.

Skutki uboczne i działania niepożądane 

Zdarza się, że wielu negatywnych skutków zażywania terapii hormonalnej nie łączymy z kuracją. Niektóre z działań niepożądanych mogą pojawić się po pewnym czasie od rozpoczęcia stosowania kuracji, stąd czasami ciężko połączyć skutek z przyczyną. Najczęstszymi, stosunkowo szybko zauważalnymi skutkami ubocznymi są bóle głowy, migreny i/lub plamienia z dróg rodnych występujące pomiędzy miesiączkami. Podobnie zmiany libido czy skoki wagi (tycie/chudnięcie) łączone są z antykoncepcją hormonalną. Pacjentki rzadko jednak z terapią hormonalną łączą takie objawy jak:

• zmniejszenie nasilenia krwawienia,
• brak miesiączki,
• trądzik,
• zatrzymanie wody w organizmie,
• zmianę apetytu (nagłe zwiększenie lub zmniejszenie), wynikającą ze zmiany stężenia tłuszczów w osoczu,
• zmiany ciśnienia krwi,
• skurcze żołądka,
• pojawienie się plam na skórze,
• hirsutyzm – czyli pojawienie się nadmiernego owłosienia,
• utrata włosów – łysienie,
• zażółcenie skóry,
• nietolerancja szkieł kontaktowych.

Antykoncepcja hormonalna, fot. panthermedia

Skutki uboczne zażywania antykoncepcji hormonalnej wywołane są zmianami stężenia hormonów w organizmie. Zachwianie równowagi hormonalnej może prowadzić do problemów, które wymieniono wyżej. Wiele kobiet boryka się z nagłym wypadaniem włosów w trakcie lub tuż po zakończeniu zażywania tabletek antykoncepcyjnych. Okazuje się, że hormony zawarte w tabletkach w znacznym stopniu oddziałują na mieszki włosowe oraz na fazy wzrostu włosów. Również stan skóry, włosów czy paznokci uwarunkowany jest działaniem hormonów.

Wypadające włosy, łamiące paznokcie i zmiany skórne 

Zdarza się, że po kilku miesiącach od rozpoczęcia stosowania antykoncepcji hormonalnej nagle pojawia się problem z włosami i paznokciami. Włosy stają się kruche, łamliwe, matowe. W dalszym etapie zaczynają wypadać. Niestety często wypadanie włosów jest na tyle silne, że zaczyna mocno niepokoić. Z kilkunastu włosów, które codziennie tracimy, nagle w dłoniach pozostają kępki włosów. Może to być skutek stosowania antykoncepcji hormonalnej. Włosy podatne są na zmiany stężenia hormonów . Ze względu na to, że działanie hormonów jest stosunkowo wolne i długotrwałe, problem z nadmiernie wypadającymi włosami może pojawić się kilka miesięcy po rozpoczęciu stosowania kuracji hormonalnej lub nawet kilka miesięcy po jej zakończeniu. Podobnie wygląda sprawa paznokci – za ich wzrost, grubość i siłę również odpowiadają hormony. W trakcie stosowania antykoncepcji hormonalnej wiele kobiet zauważa u siebie również objawy zmian skórnych występujących w postaci trądziku czy ciemniejszych plam. W przypadku zaobserwowania takich problemów najlepiej udać się ginekologa, który po przeprowadzeniu wywiadu i badań może zdecydować o zmianie zastosowanej kuracji.

Inne skutki uboczne stosowania antykoncepcji hormonalnej 

Niestety jak to bywa w przypadku wszystkich produktów leczniczych, u niewielkiej liczby pacjentek mogą pojawić się działania niepożądane klasyfikowane jako występujące rzadko lub bardzo rzadko. Do skrajnie rzadko występujących działań niepożądanych (skutków ubocznych) zalicza się pląsawicę, pojawienie się żylaków, wystąpienie choroby nerek, kamicy żółciowej, obrzęk naczynioruchowy, nudności czy zakrzepy żył.

Co robić w sytuacji zaobserwowania skutków ubocznych 

Po pierwsze – należy nie panikować. W sytuacji, gdy mamy do czynienia z działaniem, które stanowi zagrożenie dla życia (nudności, utrata przytomności, ostry ból brzucha), należy niezwłocznie skontaktować się z pogotowiem. W sytuacji, gdy obserwujemy skutki uboczne, które nie zagrażają życiu, warto udać się do lekarza i przekazać swoje obawy. Lekarz zleci zapewne szereg badań, które pozwolą wykluczyć inne przyczyny wywołujące np. utratę apetytu czy wypadanie włosów. Z kolei w sytuacji, gdy jednoznacznie winą za wystąpienie skutków ubocznych zostaną obarczone stosowane tabletki antykoncepcyjne, lekarz może kazać odstawić produkt i zaproponować zmianę produktu leczniczego.